Stedelijke ontwikkelingsprojecten

Project op de kaart

G550 Nijmegen aardgasvrij

1. Kerninformatie

De doelstellingen aardgasvrij Nijmegen zijn beschreven in het projectplan Aardgasvrij en het communicatie-en participatieplan, die in december 2019 in de raad unaniem zijn vastgesteld. De belangrijkste onderwerpen zijn het opstellen van wijkwarmteplannen en uitvoeringsplannen op wijkniveau zoals omschreven in de warmtevisie in samenspraak met de bewoners, corporaties en overige stakeholders, het uitvoeren van een gemeente breed programma om de warmtevraag van woningen te verminderen en het uitvoeren van twee BZK aardgasvrije wijk projecten: Zwanenveld (4000 woningen met warmte van de ARN) en Buurt Energie Systeem Hengstdal, waarbij 500 woningen vanuit een coöperatie met een collectieve warmtepomp van warmte worden voorzien. Tevens is afgelopen 2 jaar vanuit Aardgasvrij meer ingezet op besparen van warmte en energie. Tevens heeft team aardgasvrij dit jaar stevig ingezet op energiearmoede door continue bewoners uitleg te geven over de hoge energie/warmteprijzen en tevens het opzetten van het project van de energiefixers en -coaches.

Planexploitatie: vastgesteld 8 juli 2020; omzet € 13.090.000; resultaat: € 0,-; oplevering 2022.

Afsluiting planexploitatie: 31 december 2026

Doorpakken de komende 4 jaar:
We pakken door met een meerjarige en projectmatige aanpak voor een transitie naar duurzame, schone en betaalbare vormen van warmte en elektriciteit. Het doel is om 10.000 woningen de komende 8 jaar van het aardgas te halen. Dat doen we langs vier actielijn:

• Besparen: Met campagnes en collectieve acties helpen we bewoners, bewonersinitiatieven en bedrijven om energie te besparen door te isoleren. Voor de jaren 2023, 2024, 2025 is € 1,7 miljoen per jaar beschikbaar gesteld om dit werkpakket verder uit te breiden naast de nationale actielijnen van het Rijk. Ten slotte zetten we extra in op het terugdringen van het verbruik van aardgas en elektriciteit bij de bedrijven die het meeste verbruiken in de stad.
• Duurzame warmte : We starten met een projectmatige aanpak van de warmtetransitie en doen dit nadrukkelijk samen met inwoners. We gaan de komende vier jaar aan de slag met acht concrete projecten, waarmee we in totaal 10.000 woningen aardgasvrij gaan maken. Per project onderzoeken we samen met betrokken partijen in de wijk wat mogelijk is en leggen een businesscase voor aan de gemeenteraad. We maken daarbij gebruik van de kennis en ervaring van het Nijmeegse Klimaatberaad. Om deze projectmatige aanpak mogelijk te maken, zetten we vaart achter het aanleggen van warmtenetten. We beschouwen dit als een nutsvoorziening en kiezen voor twee oplossingsrichtingen: we ondersteunen bewonerscollectieven in de stad die zelf een duurzame warmteoplossing vinden èn investeren samen met publieke partijen in collectieve transportnetten. Hiermee kunnen we het publieke belang waarborgen: duurzaamheid, haalbaarheid en betaalbaarheid voor bewoners en ondernemers. We doen dit zonder winstbejag en met lange termijnrendement. We starten met collectieve publieke warmtelevering in de wijken Dukenburg en mogelijk Winkelsteeg omdat daar al een concrete warmtebron is. Daarnaast zien we het Stationsgebied en in het verlengde daarvan het Centrum en Bottendaal als logische vervolgprojecten omdat hier sprake is van een mix van bestaande woningen en nieuwbouw. We gaan uit van circa € 30 miljoen voor de komende acht jaar voor infra en € 1,7 miljoen voorbereidingskosten per jaar. Dit is de sleutel tot het versnellen van de warmtetransitie en daarom ook in het coalitieakkoord opgenomen. We blijven ten slotte investeren in onze lobby om de nieuwste innovaties en kennis naar Nijmegen te halen.
• Duurzame elektriciteit: We grijpen alle mogelijkheden aan om duurzame elektriciteit op te wekken. Dat doen we door in regionaal verband uitvoering te geven aan de Regionale Energiestrategie en met onze ambitie om op alle daken van nieuwe gebouwen zonnepanelen te laten leggen. We onderzoeken de mogelijkheden om dit te verplichten en stellen hiervoor extra budget beschikbaar. We sporen eigenaren van maatschappelijk vastgoed aan om te verduurzamen en stimuleren mogelijkheden op het gebied van groene waterstof. Ook bieden we eigenaren van monumenten meer mogelijkheden om zonnepanelen te plaatsen. Daarnaast gaan we meer elektrische laadpalen plaatsen. Al deze ontwikkelingen leiden tot een explosieve groei van vraag en aanbod op het elektriciteitsnet. We werken hierbij actief samen met de netbeheerders en versnellen vergunningprocedures waar mogelijk.
• Duurzame initiatieven : Naast deze projectmatige aanpak blijven we duurzame initiatieven van ondernemers en in de wijken stimuleren. We gaan hiervoor aan de slag met het Nijmegens Klimaatberaad. We blijven het netwerk van Power 2 Nijmegen en onze aanjaagsubsidies gericht inzetten om innovatieve initiatieven te ondersteunen. Samen met de Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen onderzoeken we of we een Regionaal Expertisecentrum voor energietransitie voor bedrijven op kunnen zetten.

Volgend jaar wordt een voorstel gemaakt hoe de planexploitatie strategische project aardgasvrij kan worden verbreed om de totale opgave warmte en energie financieel éénduidig mee te nemen in de P&C-cyclus.

2. Projectgegevens

3. Ontwikkelingen laatste jaar

• Voorbereiden op een mogelijk nieuwe rol van de gemeente in de warmtetransitie (publiek eigendom van warmte infra).
• Zwanenveld Dukenburg is het wijkwarmteplan vastgesteld met daarin de hoofdrichtingen voor collectieve/individuele warmte oplossingen. Belangrijk basis inhoudelijk, procesmatig en qua draagvlak in de buurt op weg naar een wijkuitvoeringsplan.
• Tevens is op hoofdlijnen onderzocht of een publiek warmtebedrijf met 4.000 woningen in Zwanenveld- Dukenburg haalbaar is.
• In de wijken Hengstdal en Bottendaal zijn de wijkwarmteplannen samen met bewoners en stakeholders afgerond. Voor de Bomenbuurt in de wijk Hengstdal is subsidie ontvangen van het ministerie van BZK voor de pilot Buurt Energie Systeem. Deze pilot is een samenwerkingsverband tussen de gemeente, Alliander en woningcorporatie Woonwaarts. Dit jaar is extra aandacht besteed aan: locatie keuze voor BES, huisbezoeken om iedereen inzicht te geven in de techniek en financiële plaatje per huishouden, technische uitwerking van het warmtenet en de businesscase.
• De stadsbrede campagne verduurzamen van de woning werpt haar vruchten af. In totaal hebben nu 28.000 inwoners (zowel particulieren als huurders) meegedaan aan diverse acties: webinars, inkoopacties, energievouchers, energiescans, maatwerkadvies.
• Parallel aan de stadsbrede campagnes heeft de gemeente met de SPUK regeling van het Rijk ingezet op kleine energiebesparende maatregelen. Dit tijdelijke project is bekend onder de naam energiefixers en -coaches.
• Met de provincie wordt verkend of samenwerking in een provinciaal warmte-infrabedrijf voordelen biedt en uitvoerbaar is. Als gemeente participeren we in verschillende pilots om duurzame bronnen te ontwikkelen, zoals aquathermie en ultradiepe geothermie.

4. Financiën

Prognose eindresultaat per 01-01-2022   €    0,-    Neutraal
Prognose eindresultaat per 01-01-2023   €   0,-    Neutraal

Toelichting verschillen

1. Er zijn extra middelen ontvangen dan wel al toegekend voor:

• Regeling Energiearmoede ad € 5,2 mln. (min. van BZK).
• Bredere aanpak Besparen ad € 0,7 mln. (min. van BZK).
• Uitvoeringskosten Klimaatakkoord ad € 0,95 mln. (Min. van BZK).
• Subsidies Energieloketten 2022 t/m 2024 ad totaal € 0,54 mln. (provincie).
• Coalitieakkoord Uitvoeringskosten en Onderzoek ad € 6,8 mln. (jaarlijks € 1,7 mln. periode 2023 t/m 2026).
• Coalitieakkoord Investeringen Warmtenetten totaal € 15,0 mln. voor periode 2023 t/m 2026.
• Coalitieakkoord Energie Besparen ad € 5,1 mln. (jaarlijks 1,7 mln. voor 2023 t/m 2025).
• Oogst Zon op het dak, structureel € 0,06 mln. per jaar.
• Restitutie middelen Dukenburg ad € 0,8 mln. (eenmalig)

2. Ter dekking van de plankosten zijn vnl. de gemeentelijke middelen ingezet. De rijksmiddelen alsmede die van de provincie zijn bestemd ter dekking van bepaalde uitvoeringskosten en specifieke bestedingsdoeleinden.
3. Tegenover deze extra middelen zullen ook meer kosten gemaakt worden voor plankosten en voor uitvoeringen van bepaalde regelingen.
4. De gerealiseerde kosten en opbrengsten zijn in mindering gebracht op het krediet waardoor in bovenstaand overzicht de kosten en opbrengsten niet zichtbaar zijn.

5. Risico(beheersing)

1.   De uitvoering van het projectplan kent vanwege de schaal en de complexiteit hoge ambtelijke uitvoeringskosten. Deze worden door het rijk deels gecompenseerd.

2.   Het investeringsniveau voor de realisatie van een warmtenetten kent grote financiële risico’s.
3.   De daadwerkelijke realisatieperiode van de diverse projecten is onzeker.

4.    Voor de realisatie van warmte en energieoplossingen is veel ambtelijke inzet en deskundigheid nodig die niet gelijk op gaat met de enorme urgentie die nu gevoeld wordt om te verduurzamen.

Beheersmaatregelen:

1.   De plankosten worden maandelijks gemonitord en in meerjarig perspectief sluitend gemaakt overeenkomstig de beschikbare gemeentelijke en rijksmiddelen.
2.   In de businesscase voor het warmtenet worden alle gevoeligheden geanalyseerd en de risico’s waar mogelijk beheerst. Besluitvorming en verantwoording vindt plaats in de raad.
3.    Periodiek de voortgang monitoren en wanneer/waar nodig diverse stakeholders (raad en subsidieverstrekkers) hierover benaderen en informeren.
4.   Gemeente zet in om het team te verstevigen en tevens opgave gericht te introduceren om daarmee voldoende capaciteit vrij te spelen bij diverse gemeentelijke afdelingen o.a. stadsrealisatie, communicatie, juridische zaken, stadsontwikkeling.

6. Beslispunten

Geen.

7. Plangebied